Archief "Enfants de la patrie" - Kinderen van het Vaderland

• Toegankelijkheid en raadpleging : Het archiefbestand Kinderen van het Vaderland kan worden ingekeken tijdens de openingsuren van de leeszaal van ARA2. De inhoud is vrij raadpleegbaar (zie raadplegingsmodaliteiten).
• Digitalisering : Niet gedigitaliseerd.
• Reproductie :  De inhoud van het bestand mag vrij worden gekopieerd in de leeszaal. Hier vind je alle praktische inlichtingen om aan de CegeSoma-teams te vragen een kopie te maken.   
• Toegang : Inventaris

Beschrijving van het bestand :

De OD4 CegeSoma verwelkomder in juni 2016 een aantal bijzondere archiefdocumenten onder de talrijke fondsen van patriottische instellingen die ze bewaart. Het gaat ditmaal niet om een klassieke oud-strijdersvereniging, want de vereniging L'OEuvre royale nationale Les Enfants de la Patrie is juist toegewijd aan de collaterale slachtoffers van conflicten: de oorlogswezen.

Een ondersteuning op materieel vlak

Na de Eerste Wereldoorlog zagen heel wat nieuwe patriottische verenigingen het daglicht. Daaronder bevonden zich de verenigingen die bijstand verleenden aan degenen die erg geleden hadden onder de oorlog, zoals Les Invalides Prévoyants (IP) (AA 2281). Zeer actief tijdens het interbellum, organiseerde zij vanaf 1941, op initiatief van haar president Jean-Joseph Michel, diners ten voordele van de kinderen van de gefusilleerden en van de oorlogsgevangenen. De vereniging verschafte ook  financiële hulp aan deze kinderen in nood. Na de bevrijding beseften de verantwoordelijken van deze vereniging snel dat ze hun steun niet zomaar konden intrekken. Ze besloten om de wezen tijdens hun studies te helpen zodat zij een beroep waardig kunnen uitoefenen. Op 5 april 1949 ontstaat zo de vzw Kinderen van het Vaderland.

Hulp aan honderden kinderenDe vereniging helpt dan ook tijdens haar bestaan honderden kinderen financieel en groeit uit tot één van de steunpilaren van de Union internationale des Orphelins de Guerre (UIOG), opgericht in Parijs in 1956. In 1993 breidt ze haar actieterrein uit naar de kinderen van alle Belgen overleden ten gevolge van militaire of humanitaire operaties uitgevoerd in opdracht van de Belgische overheid. Ze speelt zo een voorlopersrol in de verandering van het statuut van veteraan.

Een archiefdossier per weeskind

De archieven van Kinderen van het Vaderland (AA 2487) worden op dit moment geïnventariseerd, maar het archieffonds blijkt nu al een goudmijn te zijn voor al wie zich interesseert voor het lot van kinderen tijdens en na de oorlogsperiode. Het fonds is gestructureerd rond de proces-verbalen van de algemene vergaderingen en van de administratieve raad. Men vindt er bijvoorbeeld documenten over de activiteiten van de vereniging en over de gala-avonden ten voordele van de wezen, maar ook over haar contacten met de overkoepelende verenigingen Invalides Prévoyants en de UIOG. Nochtans bestaat het grootste deel van de 11 lineaire meters die he fonds vormt uit de persoonlijke dossiers van elk kind dat geholpen werd door de vzw. Deze dossiers bevatten informatie over het overlijden van de ouders, over hun legale voogd, maar ook over hun levensomstandigheden, hun schoolparcours en hun professionele verwachtingen. Het fonds bevat ook een reeks van 23 fotoalbums die het verenigingsleven documenteren.

Een goudmijn over het lot van kinderen tijdens en na 1940-1945

Voor meer informatie :

• Ponteville, Isabelle en Chantal Kesteloot. “Kinderen van verzetslui of collaborateurs : opgroeien zonder vader of moeder.” 30-'50. SOMA Berichtenblad, nr. 37 (2002).  
• Rutten, Roger. “Oorlog & zwijgen : kinderen van verzetsmensen vertellen.” Berchem: EPO, 277