Familieverhalen en historische realiteit: hoe verhouden die zich tot elkaar?

Conferentie  met als gasten

Björn Rzoska en Timmie Van Diepen.

Een gesprek onder leiding van Dimitri Roden.

Op woensdag 12 november (14u00) vindt in het CegeSoma een Ontmoeting Publieksgeschiedenis plaats met twee auteurs die, zonder taboes, hun familieverhalen en de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog onderzoeken vanuit hun persoonlijke drang naar begrip en inzicht in hoe de overdracht van herinneringen verloopt.

In ‘Gedeelde grond’ reconstrueert historicus Björn Rzoska nauwgezet het oorlogstraject van zijn beide grootvaders - de ene, een Vlaams vrijwilliger aan het Oostfront, de andere, een Poolse vrijheidsstrijder - en hoe beiden later op slechts een boogscheut van elkaar in Waasmunster gingen wonen. Aan de hand van nooit eerder geconsulteerde archiefstukken uit binnen- en buitenland confronteert hij familieverhalen met historische bronnen en legt zo complexe, intieme en collectieve herinneringen bloot. Zijn zoektocht brengt hem van Polen via Normandië tot in Waasmunster, waar de levenslopen van zijn twee grootvaders elkaar vreemd genoeg raken.

In ’De razzia. Het waargebeurde verhaal achter een doodgezwegen oorlogsdrama’ onderzoekt historicus en journalist Timmie van Diepen een lang verzwegen tragedie: de razzia in Molenbeersel in augustus 1944. Vijf familieleden van hem verloren daarbij het leven bij een vergeldingsactie die lang als ‘een vergissing’ werd afgedaan. Na tien jaar onderzoek in de archieven en interviews met de laatste getuigen en nabestaanden reconstrueert hij de gebeurtenissen in detail en stelt de vraag hoe dit gewelddadige oorlogsfeit in het familiale en collectieve geheugen werd vertaald – of versluierd.

Beide werken vertrekken vanuit een erg verschillende invalshoek, maar delen wel de wens om stiltes te doen spreken, familieverhalen te confronteren met de historische realiteit en levende herinneringen door te geven.

Tijdens de conferentie zullen de auteurs nader ingaan op verschillende vragen. Hoe laveren tussen intieme herinneringen en historische werkelijkheid? Met welke dilemma’s word je geconfronteerd als je familieverhalen in vraag stelt? Hoe werpen zo’n persoonlijke verhalen een licht op de mechanismen van oorlog, collaboratie en verzet? Waarom worden sommige drama’s generatieslang verzwegen? En hoe die verhalen aan toekomstige generaties overbrengen, zonder ze te verraden of ze voor eens en voor altijd ‘in steen te beitelen’?

De twee auteurs gaan in gesprek met Dimitri Roden, waarna ze in debat gaan met het publiek. Deze conferentie kadert in de ‘Ontmoetingen Publieksgeschiedenis’ van het CegeSoma in samenwerking met de vzw ‘De Vrienden van het CegeSoma’.

Timmie Van Diepen studeerde geschiedenis aan de KU Leuven en journalistiek aan de VUB. studeerde geschiedenis aan de KU Leuven en journalistiek aan de VUB. Hij is politiek journalist voor Het Laatste Nieuws, na eerder 15 jaar voor Het Belang van Limburg te hebben geschreven.

Björn Rzoska studeerde geschiedenis aan de Universiteit Gent. Hij studeerde af op onderzoek naar het naoorlogse Interneringscentrum Lokeren (1944-1947). Rzoska werkte een tijdlang in de cultureel erfgoedsector bij FARO. Hij maakte de overstap naar de politiek en was bijna 12 jaar Vlaams parlementslid. Sinds kort werkt hij als diensthoofd bij de Universiteitsbibliotheek Antwerpen. 

Dimitri Roden is doctor in de geschiedenis (UGent) en doctor in de sociale en militaire wetenschappen (KMS). Hij werkte als historicus in het Nationaal Gedenkteken van Breendonk, was als wetenschappelijk medewerker verbonden aan het Koninklijk Legermuseum/WHI en deed aan de KMS postdoctoraal onderzoek naar de collaboratie, de repressie en het militair gerecht. Momenteel is hij verantwoordelijk voor het FED-Twin project People@War in het CegeSoma.