La Wallonie dans la Grande Guerre 1914 - 1918.

De “Groote Oorlog”, een ander perspectief

Dit boek steunt op  een belangrijke reeks vaak onuitgegeven  foto’s van Waalse steden uit  14-18. Dit werk maakt deel uit van de reeks “Villes en guerre” (Steden in Oorlog), die enkele jaren geleden ontstond uit een samenwerking tussen het CegeSoma en “La Renaissance du Livre”. De originaliteit  van dit onderzoek is dat het niet vertrekt vanuit Brussel, maar het intieme leven van ‘Jan Modaal’, de gewone burger in zijn confrontatie met het conflict  wil vastleggen. Zowel de ervaringen bij de gevechten als de  grauwheid van de bezetting komen aan bod. Er zal dus veel minder gesproken worden over de oorlogsvoering  (ook al is die  niet volledig afwezig) : het boek  is veeleer een poging om een genuanceerde beeld te schetsen van een burgerbevolking die  totaal onvoorbereid  in een militair conflict wordt ondergedompeld.

Een geschiedenis “op het terrein”

Deze geschiedenis wordt los gezien van  de Belgisch-Brusselse context (zonder de onvermijdelijke impact ervan op lokaal en regionaal niveau te ontkennen) , maar kijkt vanuit het perspectief van “op het terrein”, waarbij  obscure en  lagere klassen met de kleine wereld van de provinciale of lokale notabelen worden  geassocieerd: moesten ze zich allemaal, op hun eigen manier, aanpassen aan de Duitse aanwezigheid en dus met “de vijand leven”? Niet iedereen had echter dezelfde kaarten :  sommigen ondervonden weinig economisch nadeel  van de Duitse bezettingsadministratie, terwijl anderen moesten overleven in een zeer moeilijke situatie, in een context van  morele en materiële achteruitgang.

Een representatieve verzameling foto’s uit die periode, gecontextualiseerd en  historisch-kritisch geduid, begeleidt het  verhaal en laat toe het in zekere mate een menselijke dimensie te geven. Deze benadering heeft beperkingen die voortvloeien uit de aard en de oorsprong van de gebruikte foto’s. Sommigen zijn zuivere propaganda en hun bestaan en gebruik is allesbehalve onschuldig. Daarom is het noodzakelijk ze in een nieuw perspectief te plaatsen, wat niet altijd voor de hand ligt.

Een echte globale geschiedenis ?

Door de schijnwerpers te richten op de grote Waalse steden  (Luik, Charleroi, Namen, Bergen, …), de industriële agglomeraties (Borinage, Centrum, het Zwarte Land, Moeskroen, …) en de veel kleinere stedelijke eenheden die de problemen van de negentiende eeuw nog niet helemaal achter zich gelaten hebben (Aarlen, Waver, Zinnik, …), lijkt de uitgave een volledig beeld te geven  van de Waalse bevolking die ondergedompeld werd in de gevaren van de “Groote Oorlog”. Maar één belangrijk element moet worden benadrukt: omwille van de strikte beperking die het kader van het project “Villes en Guerre” (Steden in Oorlog) oplegt, blijft het plattenland, waarvan de vitale rol voor de voedselvoorziening in de tijden van voedseltekorten bekend is, opvallend afwezig. Misschien is dit voor een andere keer…

Een ander perspectief van de “Groote Oorlog”: dat van de modale  inwoner van Wallonië